Pomniki Poznania

Pomniki Poznania

Pomnik Friedricha L. Jahna

Większość pomników pruskich wzniesionych w Poznaniu przed I wojną światową głosić miało chwałę i ukazywać potęgę państwa niemieckiego. Upamiętniały one cesarzy, kanclerza, generałów oraz powierzone ich dowództwu oddziały. Na przełomie XIX i XX wieku pojawiło się w Poznaniu kilka postumentów memoratywnych, które sławiły zasłużone postaci. Pierwszym z nich było popiersie niemieckiego teoretyka gimnastyki -Friedricha Ludwiga Jahna.

 

Miejsce wybrane dla lokalizacji tego pomnika nie było przypadkowe, bo Zielone Ogródki już w pierwszej połowie XIX wieku były miejscem służącym rekreacji mieszkańców Poznania. Pod koniec lat trzydziestych dziewiętnastego stulecia władze miejskie podjęły decyzję o utworzeniu tam parku miejskiego z alejkami spacerowymi, obsadzonego  drzewami pochodzącymi ze szkółki Towarzystwa do Upiększania Poznania i Jego Okolic, która funkcjonowała na terenie obecnej szkoły przy ul. Berwińskiego. W 1879 roku zbudowano tam, pierwszą w Poznaniu, salę gimnastyczną wyposażoną w drabinki, ławeczki, drążki, liny i wszelki sprzęt przeznaczony do ćwiczeń fizycznych.

 

Powstanie hali sportowej nie zakłóciło parkowych funkcji tego terenu. W 1881 roku mistrz ciesielski Stuber ozdobił park ufundowaną przez siebie fontanną. W tym samym roku przedsiębiorca budowlany Antoni Krzyżanowski postawił przed wejściem do sali gimnastycznej granitowy postument z wyrzeźbionym orłem.  Na tym właśnie cokole, w 1885 roku, z okazji 25-lecia poznańskiego koła Männer-Turn-Verein (Męskiego Związku Gimnastycznego), stanęło cynowe popiersie Friedricha Ludwiga Jahna, wykonane przez poznańskiego artystę Benna Sametzkiego. Na popiersiu umieszczony został napis „Turnwater Jahn”.

 

Pamiętnej nocy z 3 na 4 kwietnia 1919 roku polscy mieszkańcy Poznania obalili pomnik teoretyka niemieckiej kultury fizycznej i zarówno cynowe popiersie, jak i granitowa kolumna złożone zostały na placu Wilhelmowskim (obecnie plac Wolności). Potraktowanie pomnika „pana od gimnastyki” na równi z cesarzami, generałami i kanclerzem wyniknęło z tego, że Jahn był nie tylko pedagogiem, ale także dowódcą wojskowym w armii pruskiej, a swoje koncepcje gimnastyczne przystosował do potrzeb treningu wojskowego, uważając, że ćwiczenia służyć mają rozwojowi tężyzny fizycznej, a w konsekwencji przygotowaniu młodych mężczyzn do tego, by stali się doskonałymi żołnierzami. W czasie Wiosny Ludów 1848 roku zdecydowanie poparł niemieckie kręgi konserwatywne i narodowe, które dążyły do stłumienia wszelkich ruchów narodowowyzwoleńczych czy autonomicznych, nie mógł więc liczyć na litość poznańczyków, których zryw został wówczas krwawo stłumiony.

 

Paweł Cieliczko

 

 

Bibliografia:

  • Arthur Kronthal, Poznań oczami Prusaka wzorowego, Poznań 2009.

  • Witold Molik, Poznańskie pomniki w XIX i na początku XX wieku, „Kronika Miasta Poznania” 2001, nr 2, s. 7-40.

  • Janisław Osięgłowski, W dawnym Poznaniu, Gniezno-Poznań 2005, s. 43-44.

  • Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania, Poznań 1985, s. 77-78.