Menu
Pomniki Poznania
Fotel profesora Edwarda Taylora
Fotel profesora Edwarda Taylora
W przestrzeni polskich miast na przełomie XX i XXI wieku zauważyć można charakterystyczną tendencję ‒ pomnikowe postaci raczej nie są już stawiane na cokołach ani tym bardziej nie dosiadają spiżowych rumaków, a znacznie częściej skromnie przysiadają, na przykład na ławeczkach. Poznaniacy najchętniej sadzają na nich ludzi nauki i osoby szczególnie zasłużone dla miasta: najpierw, w 2010 roku, usiadł Heliodor Święcicki (pierwszy rektor Uniwersytetu Poznańskiego), dwa lata później profesor Józef Kostrzewski (archeolog), na kolejnej ławeczce, w roku 2013, Ignacy Łukaszewicz (twórca lampy naftowej), a w 2016 roku uhonorowano w ten sposób dwie osoby – Klemensa Mikułę (projektanta kompleksu Malta) oraz Józefa Dobosza (twórcę i komendanta Poznańskiej Szkoły Pożarniczej).
Władze Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu oraz Społeczny Komitet Budowy Pomników Profesora Edwarda Taylora i Profesora Zbigniewa Zakrzewskiego uznały najwyraźniej, że ich profesorowie zasługują na siedziska nieco wygodniejsze niż twarda ławka i umieścili panów na… fotelach. Postaci profesorów oraz ich fotele odlane zostały z brązu i ważyły w sumie, bagatela, po około 500 kg ‒ do ustawienia ich na cokołach musiano użyć dźwigu budowlanego. W efekcie, od września 2011 roku profesorowie Taylor i Zakrzewski przypatrują się ruchliwej alei Niepodległości i rozciągającemu się za nią Forum Akademickiemu.
Podkreślić warto, że miejsce na pomniki zaplanowane zostało dużo wcześniej, bo już w 1929 roku przez Adama Ballenstedta, projektanta gmachu Wyższej Szkoły Handlowej w Poznaniu, jak pierwotnie nazywała się kuźnia poznańskich kadr ekonomicznych. Cokoły, z dwóch stron flankujące fasadowy portyk i schody prowadzące do budynku, od dekad czekały więc na godne zapełnienie czy raczej – zasiedzenie.
Uroczyste odsłonięcie posągu profesora Edwarda Taylora (1884-1964) ‒ projektu prof. Wiesława Koronowskiego z Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu ‒ odbyło się 29 września 2011 roku, stanowiąc ważny element obchodów 85. rocznicy powstania uczelni. Twórca poznańskiej szkoły ekonomicznej wygodnie rozsiadł się w fotelu, krzyżując nogi w kostkach. Prawe przedramię oparł na podłokietniku, zaś lewą rękę ma nonszalancko zwieszoną, a w dłoni trzyma egzemplarz Wstępu do historii ekonomiki, którego był autorem. Twarz naukowca jest zamyślona, ale zarazem lekko uśmiechnięta – bije z niej pogodna dostojność.
Profesor Taylor był nie tylko dociekliwym naukowcem, ale także człowiekiem aktywnie zaangażowanym w rozwój życia akademickiego. Był w gronie twórców Uniwersytetu Poznańskiego, który powstał w 1919 roku (przez rok funkcjonując jako Wszechnica Piastowska), o czym przypomina poświęcona mu tablica w Collegium Minus UAM. Jego autorską koncepcją było stworzenie studiów ekonomicznych funkcjonujących w ramach wydziału prawa. Zainteresowania badawcze profesora związane były przede wszystkim ze spółdzielczością ‒ to on stworzył pierwszą katedrę spółdzielczości, ale swoją pasję realizował także w praktyce, działając w wielkopolskiej Izbie Przemysłowo-Handlowej. Tam narodziła się idea powołania Wyższej Szkoły Handlowej, która powstała już w 1926 roku, a jej godnym kontynuatorem jest dzisiejszy Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
Pojawienie się przed gmachem UEP foteli, na których zasiedli wybitni profesorowie wpisuje się w koncepcję wspomnianego już architekta Adama Ballenstedta, który niemal sto lat temu proponował, by aleja Niepodległości stała się reprezentacyjną przestrzenią akademicką. Tuż przy niej znajdowały się wszak gmachy Collegium Minus i Collegium Juridicum, w pobliskim zamku cesarskim swoją siedzibę miał Wydział Matematyczny, nieopodal znajdowało się Collegium Maius, a sam Ballenstedt zaprojektował budynek Wyższej Szkoły Ekonomicznej, obok którego po wojnie powstało Collegium Novum UAM, a za nim ‒ Collegium Altum UEP. W okresie międzywojennym przy al. Niepodległości powstał Dom Studencki Hanka, zaś przed kilkoma laty znajdujący się przy tej samej alei orbisowski hotel przekształcony został w Centrum Studenckie Polonez, naprzeciw którego wyrosły nowe budynki Wydziału Prawa. W latach dziewięćdziesiątych w Izbie Rzemieślniczej powstała Wyższa Szkoła Bankowa, a w ostatnim czasie, naprzeciw gmachu UEP, przed którym siedzi profesor Taylor, powstały nowoczesne budynki Uniwersytetu Ekonomicznego oraz Akademii Muzycznej, okalające skwer z fontanną, który nazwany został Forum Akademickim.
Pisząc o uhonorowaniu profesora Edwarda Taylora w miejskiej przestrzeni Poznania, wspomnieć należy, że jego imię nosi również krótka uliczka prowadząca od zbiegu ulic Kościuszki, Taczaka i Garncarskiej do al. Niepodległości, tuż obok głównego gmachu Uniwersytetu Ekonomicznego.
Paweł Cieliczko
Bibliografia:
Rafał Plebański, Rzeźba pomnikowa w przestrzeni historycznego Poznania, „Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski” 2015, t. 4, s. 235.
Ewa Borkowska-Bagieńska, Edward Taylor czy wartości niedoceniane? [w:] Magistri Nostri, Profesorowie Wydziału Prawa Poznańskiego Uniwersytetu, red. Andrzej Gulczyński, Poznań 2004.
Aleksandra Lityńska, Działalność naukowa i publicystyczna Edwarda Taylora, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1985, nr 47, z. 2, s. 343-356.