Kilkadziesiąt metrów dalej, przed budynkami dyrekcji HCP przy ul. 28 Czerwca 1956 r., znajduje się obelisk „Pamięci Cegielszczaków”, który był pierwszym pomnikiem honorującym ofiary Poznańskiego Czerwca. Odsłonięty został w 1963 roku, zaledwie 7 lat po tych tragicznych wydarzeniach.

Obelisk zaprojektowany został przez Annę Krzymańską. Składa się z dwóch granitowych bloków, połączonych metalowym medalionem ze znakiem HCP. Na górnym głazie z brązowych liter ułożono napis:

PAMIĘCI CEGIELSZCZAKÓW

Na dolnym natomiast znajduje się kontynuacja tego napisu:

poległych w czasie II wojny światowej,

w czerwcu 1956 roku

i na posterunku pracy

Oczywiście w 1963 roku nie było mowy o tym, żeby oficjalnie czcić pamięć robotników poległych w czerwcu 1956 roku, a tym bardziej niewyobrażalne dla władzy ludowej i niedopuszczalne dla jej służb byłoby zestawienie ofiar Poznańskiego Czerwca z poległymi w czasie niemieckiej okupacji. Obecny napis memoratywny pojawił się w kwietniu 2000 roku; pierwotny, umieszczony na głazie w 1963 roku, brzmiał znacznie łagodniej:

Kochajcie nasz Zakład, jak myśmy kochali.

Ku czci poległych pracowników HCP.

Emocje, jakie towarzyszyły robotnikom Cegielskiego, podczas gdy ruszali, by zademonstrować swój sprzeciw przeciwko upodleniu i ubóstwu, oddała Zofia Grabowska-Andrijew w wierszu Czerwiec 1956. Robotnicy – którzy zgodnie z komunistyczną propagandą byli właścicielami przedsiębiorstw, w których byli zatrudnieni – gromadzili się przed budynkiem dyrekcji HCP, skąd ruszyli w milczącym pochodzie ku centrum miasta, żeby zademonstrować swoją niezgodę na traktowanie niegodne ludzi.

Właściciele fabryk

uwłaszczeni dekretem

uzbrojeni w łopaty

podnosili z gruzów

most po moście

                  dom po domu

                                    fabrykę po fabryce

świętowali

                  gdy ruszyły

                                    stworzone ich rękoma

pierwszy tramwaj

                  pierwszy statek

                                    czy lokomotywa

przynosili do domów

                  papierowe złotówki

przynosili do pracy

                  kromki z margaryną

pytali żony

                  czemu bez kiełbasy

pytały żony

czemu na nią nie ma

właściciele fabryk

w drelichowych kombinezonach

ruszyli po odpowiedź

do swych towarzyszy

i poszli posępni

                  głowa przy głowie

pięści wzniesione

                  gniew narastał w ciszy

na ich pytania

                  świst kul nie odpowie

lecz Polska usłyszy…

Paweł Cieliczko

Bibliografia:

• Zofia Grabowska-Andrijew, Czerwiec 1956, [w:] Czarny Czwartek. Wiersze o poznańskim Czerwcu ’56, wybór i wstęp Stefan Drajewski, Poznań 2006, s. 111-113.  

• Jarosław Mulczyński, Historia pisana na murach. Tablice pamiątkowe w Poznaniu po 1945 roku, „Kronika Miasta Poznania, 2001, 2, s. 264.

• Zbysław Wojtkowiak, Napisy pamiątkowe miasta Poznania, Poznań 2004, s. 18.