Pomnik zdobywców Ławicy

Jadąc ulicą Bukowską w kierunku portu lotniczego Ławica, łatwo ominąć niewielki, około 3-metrowy, szary obelisk, upamiętniający powstańców wielkopolskich, którzy w dniu 6 stycznia 1919 roku zdobyli poznańskie lotnisko wojskowe, w którym przejęli około 250 niemieckich samolotów, które dały zaczątek polskiemu lotnictwu. Pamiętać bowiem warto, że to nad Poznaniem pojawiły się pierwsze samoloty z biało-czerwoną szachownicą, stanowiące lotnictwo bojowe Armii Wielkopolskiej.

Cokół pomnika stanowi betonowa płyta (2 m na 2 m) przedstawiająca lotniczą szachownicę, zaprojektowana przez Jerzego Sobocińskiego i Saturnina Skubiszyńskiego. Sam trzymetrowy obelisk wykonany jest z piaskowca, a na umieszczonej na nim metalowej płycie umieszczona został płaskorzeźba przedstawiająca trzech powstańców z karabinem (jeden w pozycji klęczącej) oraz okolicznościowa inskrypcja:

Lotnisko ławica – zdobyte szturmem przez Powstańców Wielkopolskich 6 stycznia 1919 roku. Ośrodek Organizacji i Szkolenia eskadr lotniczych wojsk wielkopolskich w latach 1921-1939. Miejsce bazowania 3 Pułku Lotniczego związane z rozwojem lotnictwa sportowego, komunikacyjnego i przemysłem lotniczym. Obiekt nalotów przeciwnika we wrześniu 1939 roku. Rejon bombardowania Lotnictwa Armii Radzieckiej podczas wyzwolenia Poznania i Wielkopolski w styczniu i lutym 1945 roku. W Polsce Ludowej – miejsce organizacji i szkolenia jednostek Ludowego Lotnictwa Polskiego. Polskim lotnikom w 65 rocznicę zdobycia Ławicy w roku 40-lecia LWP i LOP. Lotnicy i społeczeństwo Wielkopolski 6.1.1984 roku.

Górną część pomnika zwieńczona została stylizowanym skrzydłami. Jego otoczenie utwardzono betonowymi płytami, na czterech narożnikach ustawiono gazonowe wazony do kwiatów, po obu stronach przygotowano oświetlenie pomnika lampami kanałowymi, a od ul. Bukowskiej wylano 70-metrowy, prowadzący do niego, asfaltowy dywanik. Fundatorami tego obelisku były: Polskie Linie Lotnicze LOT, Zarząd Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych w Warszawie, Dowództwo Wojsk Lotniczych oraz Miejski Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa w Poznaniu.

Paweł Cieliczko

Bibliografia:

• Eugeniusz Goliński, Pomniki Poznania, Poznań 2001, s. 23-24.

Tablica zdobywców Ławicy

Zdobycie Ławicy miało ogromne znaczenie dla sukcesu Powstania Wielkopolskiego. Na lotnisku – zajętym 6 stycznia 1919 roku – powstańcy zarekwirowali około 250 niemieckich samolotów, które dały zaczątek polskiemu lotnictwu. Pamiętać bowiem warto, że to nad Poznaniem pojawiły się pierwsze samoloty z biało-czerwoną szachownicą, stanowiące lotnictwo bojowe Armii Wielkopolskiej.

Lokalizacja  Tablica umieszczona jest na niewielkim pomniku z piaskowca znajdującym się na skwerze przed dawnym terminalem lotniczym przy ul. Bukowskiej 285.

Inskrypcja

LOTNISKO ŁAWICA ZDOBYTE SZTURMEM

PRZEZ POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH

6 STYCZNIA 1919 R.

OŚRODEK ORGANIZACJI I SZKOLENIA ESKADR LOTNICZYCH

WOJSK WIELKOPOLSKICH W LATACH 1921-1939

MIEJSCE BAZOWANIA TRZECIEGO PUŁKU LOTNICZEGO

ZWIĄZANE Z ROZWOJEM LOTNICTWA SPORTOWEGO

KOMUNIKACYJNEGO I PRZEMYSŁEM LOTNICZYM

OBIEKT NALOTÓW PRZECIWNIKA WE WRZEŚNIU 1939

REJON BAZOWANIA LOTNICTWA ARMII CZERWONEJ

PODCZAS WYZWALANIA POZNANIA I WIELKOPOLSKI

W STYCZNIU I LUTYM 1945 R.

W POLSCE LUDOWEJ – MIEJSCE ORGANIZACJI I SZKOLENIA

JEDNOSTEK LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO

POLSKIM LOTNIKOM

W 65. ROCZNICĘ ZDOBYCIA ŁAWICY

W ROKU 40 LECIA LWP I LLP

LOTNICY I SPOŁECZEŃSTWO WIELKOPOLSKI

6 I 1984

• Projektant Jerzy Sobociński, Saturnin Skubiszyński

• Materiał płyta metalowa odlana z brązu

• Odsłonięcie 6 stycznia 1984

Cokół pomnika stanowi betonowa płyta (2 m na 2 m) przedstawiająca lotniczą szachownicę. Trzymetrowy obelisk wykonano z piaskowca, zwieńczony jest stylizowanymi skrzydłami, pod którymi znajduje się metalowa płyta z płaskorzeźbą trzech powstańców z karabinem (jeden w pozycji klęczącej). Tablica z inskrypcją umieszczona została poniżej, na wydzielonym kamiennym bloku.

Fundatorami tego upamiętnienia były: Polskie Linie Lotnicze LOT, Zarząd Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych w Warszawie, Dowództwo Wojsk Lotniczych oraz Miejski Obywatelski Komitet Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa w Poznaniu. Mecenasi zadbali także o jego otoczenie, które utwardzono betonowymi płytami, na czterech narożnikach ustawiono gazonowe wazony, po obu stronach zamontowano oświetlenie lampami kanałowymi, a od ul. Bukowskiej wylano asfaltowy dywanik.

Odsłonięcia obelisku dokonali gen. Edward Łukasik (I sekretarz KW PZPR i były dowódca wojsk lotniczych) oraz gen. Tytus Krawczyc (aktualny dowódca wojsk lotniczych, a wkrótce członek KC PZPR). Generałom towarzyszyli weterani Powstania Wielkopolskiego – kpt. Marian Dopieralski oraz por. Ryszard Andryszczak 

Paweł Cieliczko

Bibliografia:

• Eugeniusz Goliński, Pomniki Poznania, Poznań 2001, s. 23.

• Miejsca pamięci Powstania Wielkopolskiego, oprac. Paweł Anders, Poznań 2010.

• Jarosław Mulczyński, Historia pisana na murach. Tablice pamiątkowe w Poznaniu po 1945 roku, „Kronika Miasta Poznania” 2001, nr 2, s. 260.

• Zbysław Wojtkowiak, Napisy pamiątkowe miasta Poznania. Nowożytne tablice zewnętrzne (połowa XIX – początek XXI wieku), Poznań 2004, s. 15.

• Wydarzenia w Poznaniu w roku 1984 ‒ część pierwsza, „Kronika Miasta Poznania” 1985, nr 2, s. 168.