Franciszek Ratajczak to z kolei przykład człowieka, który znalazł się w nieodpowiednim czasie i w nieodpowiednim miejscu. Ten poznaniak, który przez lata pracował w Niemczech jako górnik, należał do grona powstańców z Górczyna i Łazarza. Brał udział w ataku na Prezydium Policji znajdujące się w – nieistniejącym obecnie – budynku przy ul. 3 Maja, naprzeciw Arkadii. Do historii przeszedł, bo został wówczas śmiertelnie postrzelony i uznawany jest za pierwszą ofiarę Powstania Wielkopolskiego, przynajmniej w trakcie walk toczonych w Poznaniu.
Lokalizacja Tablica umieszczona jest na narożnej kamienicy u zbiegu ul. Franciszka Ratajczak i ul. 27 Grudnia.
Inskrypcja
CZEŚĆ PAMIĘCI
POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH
DNIA 27 GRUDNIA 1918 R.
POLEGŁ W TYM MIEJSCU
W WALCE O WYZWOLENIE OJCZYZNY
SYN ZIEMI WIELKOPOLSKIEJ
FRANCISZEK RATAJCZAK
Projektant Edward Haupt
Materiał metalowa płyta odlana z brązu
Odsłonięcie 27 grudnia 1956
Pierwsza tablica, a właściwie dwie tablice, pojawiły się w tym miejscu w 1919 roku i upamiętniały dwie pierwsze ofiary Powstania Wielkopolskiego – Franciszka Ratajczaka i Antoniego Andrzejewskiego. O Franciszku Ratajczaku napisano wówczas krótko
Franciszek Ratajczak 1887 – 1918
powstaniec wielkopolski poległy 27 grudnia 1918 r.
Druga tablica w pojawiła się 27 grudnia 1928 roku, i zastąpiła drewniane poprzedniczki. Wykonana była z żeliwa, a napis inskrypcyjny nie był szczególnie rozbudowany. Usunięta została ona przez Niemców po wkroczeniu do Poznania.
Trzecia tablica, która funkcjonuje do chwili obecnej, odsłonięta została w dniu 27 grudnia 1956 roku, wpisując się w klimat odwilży jaka nastąpiła po październikowym przełomie, a szczególne znaczenie miała w związku z pacyfikacją przez wojsko robotniczej manifestacji jak nastąpiła w Poznaniu w dniu 28 czerwca 1956 roku.
Ramę tablicy stanowi stylizowany, gruby wieniec laurowy. W jej zwieńczeniu znajduje się tarcza herbowa a w niej krzyż powstańczy. Sama płyta jest prosta, a tekst wypisany jest na niej złotymi literami. Tablicę uzupełnia kilka liści laurowych, które oderwały się z wieńca i znajdują się na murze poniżej płyty.
Paweł Cieliczko
Bibliografia
Miejsca pamięci Powstania Wielkopolskiego, opracował Paweł Anders, wydanie III (zaktualizowane), Poznań 2010, s. 146-147.
Jarosław Mulczyński, Historia pisana na murach. Tablice pamiątkowe w Poznaniu po 1945 roku, KMP 2/2001, s. 253-354.
Zbysław Wojtkowiak, Napisy pamiątkowe miasta Poznania. Nowożytne tablice zewnętrzne (połowa XIX – początek XXI wieku), Poznań 2004, s. 107.