Franciszek Ratajczak to z kolei przykład człowieka, który znalazł się w nieodpowiednim czasie i w nieodpowiednim miejscu. Ten poznaniak, który przez lata pracował w Niemczech jako górnik, należał do grona powstańców z Górczyna i Łazarza. Brał udział w ataku na Prezydium Policji znajdujące się w – nieistniejącym obecnie – budynku przy ul. 3 Maja, naprzeciw Arkadii. Do historii przeszedł, bo został wówczas śmiertelnie postrzelony i uznawany jest za pierwszą ofiarę Powstania Wielkopolskiego, przynajmniej w trakcie walk toczonych w Poznaniu.

Lokalizacja  Tablica umieszczona jest na narożnej kamienicy u zbiegu ul. Franciszka Ratajczak i ul. 27 Grudnia.

Inskrypcja  

CZEŚĆ PAMIĘCI

POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH

DNIA 27 GRUDNIA 1918 R.

POLEGŁ W TYM MIEJSCU

W WALCE O WYZWOLENIE OJCZYZNY

SYN ZIEMI WIELKOPOLSKIEJ

FRANCISZEK RATAJCZAK

• Projektant Edward Haupt

• Materiał metalowa płyta odlana z brązu

• Odsłonięcie 27 grudnia 1956

Pierwsza tablica, a właściwie dwie tablice, pojawiły się w tym miejscu w 1919 roku i upamiętniały dwie pierwsze ofiary Powstania Wielkopolskiego – Franciszka Ratajczaka i Antoniego Andrzejewskiego. O Franciszku Ratajczaku napisano wówczas krótko 

Franciszek Ratajczak   1887 – 1918

powstaniec wielkopolski poległy 27 grudnia 1918 r.

Druga tablica w pojawiła się 27 grudnia 1928 roku, i zastąpiła drewniane poprzedniczki. Wykonana była z żeliwa, a napis inskrypcyjny nie był szczególnie rozbudowany. Usunięta została ona przez Niemców po wkroczeniu do Poznania.

Trzecia tablica, która funkcjonuje do chwili obecnej, odsłonięta została w dniu 27 grudnia 1956 roku, wpisując się w klimat odwilży jaka nastąpiła po październikowym przełomie, a szczególne znaczenie miała w związku z pacyfikacją przez wojsko robotniczej manifestacji jak nastąpiła w Poznaniu w dniu 28 czerwca 1956 roku.

Ramę tablicy stanowi stylizowany, gruby wieniec laurowy. W jej zwieńczeniu znajduje się tarcza herbowa a w niej krzyż powstańczy. Sama płyta jest prosta, a tekst wypisany jest na niej złotymi literami. Tablicę uzupełnia kilka liści laurowych, które oderwały się z wieńca i znajdują się na murze poniżej płyty.

Paweł Cieliczko

Bibliografia

• Miejsca pamięci Powstania Wielkopolskiego, opracował Paweł Anders, wydanie III (zaktualizowane), Poznań 2010, s. 146-147.

• Jarosław Mulczyński, Historia pisana na murach. Tablice pamiątkowe w Poznaniu po 1945 roku, KMP 2/2001, s. 253-354.

• Zbysław Wojtkowiak, Napisy pamiątkowe miasta Poznania. Nowożytne tablice zewnętrzne (połowa XIX – początek XXI wieku), Poznań 2004, s. 107.

• KMP 1-2/1957, s. 169