Komisariat Naczelnej Rady Ludowej był organem wykonawczym, pełniącym rolę polskiego rządu dla terenów zaboru pruskiego (Wielkopolska, Śląsk, Kujawy, Pomorze, Warmia i Mazury). Pierwotnie NRL opowiadała się za pokojowym łączeniem ziem zachodnich i północnych z odradzającym się państwem polskim. Wybuch Powstania Wielkopolskiego zmienił sytuację, a rada przejęła kontrolę wojskową i cywilną nad terenami wyzwolonymi przez powstańców.

Lokalizacja Tablica umieszczona na frontowej ścianie kamienicy przy ul. Święty Marcin 75, w której mieścił się Komisariat Naczelnej Rady Ludowej. Zawieszona jest pomiędzy wejściem głównym do budynku, a oknami dawnego baru mlecznego „Pod Kuchcikiem”. Kamienica jest obecnie niezamieszkała, a władze miejskie przeznaczyły ją na sprzedaż. Warto zadbać o to, by w trakcie remontu tablica nie zniknęła w nieznanych okolicznościach, jak przydarzyło się to już wielu płytom pamiątkowym związanym z Powstaniem Wielkopolskim.

Inskrypcja

W TYM DOMU

OD 10 XI 1918 DO 6 II 1919

 MIEŚCIŁY SIĘ BIURA

K0MISARIATU NACZELNEJ RADY LUDOWEJ

KIEROWNICZEGO OŚRODKA I WŁADZY

POLAKÓW ZIEM BYŁEGO ZABORU PRUSKIEGO

W DNIACH NARODZIN II RZECZYPOSPOLITEJ

TABLICĘ WMUROWANO 10 XI 1998

• Projektant Benedykt Kasznia

• Materiał metalowa płyta odlana z brązu

• Odsłonięcie 10 listopada 1988

Tablica składa się z dwóch części. W górnej, w owalnym zagłębieniu, umieszczony został orzeł z półotokowym napisem NACZELNA RADA LUDOWA, stylizowane na pieczęć rady. Dolna część jest znacznie większa i na niej umieszczona została okolicznościowa inskrypcja zapisana majuskułą.

Naczelna Rada Ludowa powstała w 1916 roku jako tajny Komitet Międzypartyjny, nazywany też Centralnym Komitetem Obywatelskim. Tenże komitet ujawnił się 11 listopada 1918 roku (w związku z podpisaniem rozejmu), zmieniając nazwę na Radę Ludową. Następnego dnia wyłonił Tymczasowy Komisariat (w jego skład weszli ks. Stanisław Adamski, Wojciech Korfanty, Adam Poszwiński), a 14 listopada do nazwy dodano słowo: Naczelna. Obradujący 5 grudnia w Poznaniu Sejm Dzielnicowy uznał NRL za legalną władzę państwową, a dopiero 6 grudnia wybrany został Komisariat poprzez dokooptowanie trzech kolejnych członków: Władysława Seydy, Józefa Rymera oraz Stefana Łaszewskiego. 

Odsłonięcia tablicy dokonał wiceprzewodniczący Krajowej Komisji Weteranów Powstania Wielkopolskiego, uczestnik powstania – Michał Lorkiewicz, a wiązało się to z obchodami 70. rocznicy odzyskania niepodległości.

Paweł Cieliczko

Bibliografia:

• Miejsca pamięci Powstania Wielkopolskiego, oprac. Paweł Anders, Poznań 2010, s. 146.

• Jarosław Mulczyński, Historia pisana na murach. Tablice pamiątkowe w Poznaniu po 1945 roku, „Kronika Miasta Poznania” 2001, nr 2, s. 275.

• Zbysław Wojtkowiak, Napisy pamiątkowe miasta Poznania. Nowożytne tablice zewnętrzne (połowa XIX – początek XXI wieku), Poznań 2004, s. 59.

• Andrzej Król, Wydarzenia w Poznaniu w roku 1988 ‒ część czwarta, „Kronika Miasta Poznania” 1990, nr 1, s. 202.